• De structuur was gelegen op het uiteinde van de Tramstraat tegen de expressweg N49.
• Hij lag verder achteraan het terrein achter een beek en was aangesloten en ingewerkt bij een recenter gebouwde villa.

• Omdat er van de structuren van de Hollandstellung niet echt een eenduidige nummering bestaat, is het natuurlijk vervelend dat deze die er mogelijks al van bestaan op de duur allen door elkaar worden gebruikt en we op de duur het bos door de bomen van nummeringen niet meer zien staan. Dit zijn alvast de nummeringen die ik ken van deze bunkers:

• Gemeente Moerkerke, Sectie B, kadastraal perceel 898c (gedeeltelijk)

• De originele eigenaars van locaties waar Duitse bunkers werden gebouwd, werden niet zoals bij de bouw van Belgische bunkers in het interbellum onteigend. Zij hadden gewoon pech en de Duitse bezetter eigende zich de grond toe en bouwde er op wat hij er wilde opzetten. Men had daar als burger weinig over te klagen en kreeg dus op die manier een In veel gevallen giftig Duits cadeau.
• Na de oorlog werden deze bunkers dan ook automatisch opnieuw eigendom van wie er origineel eigenaar van was voor de opeising gezien zij daar nooit voor onteigend waren.
• Zeer zelden zijn daar na de oorlog van Belgische kant schadevergoedingen voor betaald omdat de aanwezigheid van de structuren soms wel meer dan storend was voor de originele eigenaars of omdat de structuren interessant waren om over te nemen als Belgische bunkers naar de toekomst toe (is zelden gebeurd voor alle duidelijkheid)
• Het stond de eigenaar dan ook, zeker in de beginperiode na WOI, vrij daar mee te doen wat hij wou, al was afbreken zelden een optie omdat daar zeker op die momenten de middelen niet toe bestonden.
• De structuur ligt oostelijk van de weg Zeedijk, ongeacht of dit dan ondertussen private weg of openbaar domein is.
• Gezien er nooit officieel onteigend zal zijn, was de bunker onderdeel van de eigenaar van de toenmalige villa.
• Zowel villa als bunker werden ondertussen onteigend voor de werken aan de expressweg N49.
• Beiden zijn dan gesloopt rond 2016.
• Het bijhorende terrein zal dus heden sowieso opnieuw staatseigendom zijn. gezien het ondertussen grotendeels is opgegaan in een parallelweg met de bestaande expressweg.

• Het betreft een structuur op de voorlinie van het Stutzpunkt Friedrich.
• Op deze locatie liggen voor- en achterlijn effectief vrij kortbij elkaar.
• Allicht ook hierdoor dat de grote manschappenbunker (voor 100 man), klassiek aanwezig bij de grotere clusters hier letterlijk achter de achterlijn te zoeken was en niet tussen beiden zoals elders meestal courant het geval.

Functie van de bunker op de linie (link met eventueel andere structuren)

• Een manschappenverblijf met bijhorende dubbele uitwendige MG-opstelling op de voorlijn van Stutzpunkt Friedrich.
• Op de voorlijn is enkel nog een kleine observatiebunker Mb M 03 gekend die ook bij dit steunpunt hoorde. Helaas werd dit kleine structuurtje langs de Hoornstraat gesloopt in 2022.

• 2 S-vormige toegangssassen en 1 bunkerkamer.
• De bunker had zelf allicht geen mitrailleurgaten ondanks dat dit type structuren deze soms wel hebben.
• 2 mitrailleuropstellingen buiten de structuur langs de kant van de expressweg.
• Beiden zullen van bij het bouwen van de villa al verdwenen zijn of op dat moment verwijderd.

Bouwplannen horende bij deze bunker

Omschrijving van het bunkertje:

• Het is alvast een bunker deel uitmakend van het gedeelte van de linie opgetrokken door het Duitse Marinekorps. Voor meer details over de specifiek daarbij toegepaste bouwprincipes, zie deze link.
• Dit impliceert in elk geval dat hij volledig als een monoliet ter plaatste gestorte gewapende betonnen structuur is opgetrokken.
• Ook het plafond was uitgewerkt in ter plaatse gestort gewapend beton.
• De bunker zat bij alle foto's die er voorlopig van de bunker gekend zijn al ingewerkt als een bijgebouw bij een villa.
• De structuur had 2 toegangen, 1 op elk uiteinde.
• Het is totaal onduidelijk of de uitgang aan de achterzijde (noordkant) is blijven bestaan of gewoon dichtgemaakt was toen hij nog bij de villa hoorde. De ingang die hij toen had, zat namelijk nog gericht op de Tramstraat.
• De beide toegangscomplexen hadden een viertal traptreden naar beneden zodat de structuur toch gedeeltelijk onder het maaiveld zat ingewerkt.
• Daarna komt men telkens in een S-vormig toegangssas.
• Beneden het op foto zichtbare toegangssas zat alvast een dubbele toegangsverdediging op de trap en ingang vanuit de bunkerkamer.
• In de gang zal onderaan die trapjes ook normaal telkens een sterfput voor overtollig water gezeten hebben.
• In het geknikte toegangssas, was er naar de buitenwanden toe telkens een grote nis. Bij sommige van deze bunkers is dit uitgewerkt als een schietgat voor mitrailleur, hier allicht in beide gevallen niet. De openingen waren dan wel aanwezig als de eerder gemelde grote nissen.
• Deze toegangssassen kwamen elk van een andere zijde uit in de bunkerkamer.
• Deze centrale bunkerkamer was origineel van de sassen afgescheiden met een houten deur.
• In de langse zijde van de kamer zie je aan de bevriende zijde een kleine opening in de wand die uitkeek op 1 van de nissen van de signaallampbunker Mo M 04. Op die manier kon men met lichtsignalen, onderling contact houden met deze bunker op de voorlijn.
• In de andere langse zijde zit enkel een van bodem driehoekige nis voor het plaatsen van een olielamp.
• Rondom de kamers waren in de wanden een soort van etagères voorzien waarin mogelijks houten leggers werden geplaatst zodat men materialen tegen de muur kon opbergen. Mogelijks waren dit geen étages maar een een soort van smalle matrozenbedden die hieraan werden opgehangen.
• Enkel in de bovenhoeken van de bevriende zijde had de structuur 2 ventillatiegaten naar buiten.
• Deze bunkerkamer was origineel afgescheiden van deze sassen met deuren.
• Aan de buitenzijde waar de structuur werd betreden waren origineel geen deuren.
• Intern waren de wanden van de bunker bekleed met houten planken. Men ziet in de wanden nog de bevestigingslatten hiertoe zitten.
• Van de allicht beide buitenopstellingen voor mitrailleurs zijn voorlopig nooit nog sporen geweest bij de beperkte foto's die van deze structuur gekend zijn.
• Ondanks dat de structuur nu grotendeels onder het maaiveld steekt, had hij vroeger allicht het uitzicht van een hoevetje.
• De 2 uitwendige mitrailleurposten waren dan allicht verstopt onder kleine palenstructuren met telkens een dakje in riet (zie oude foto bij La M 07 die allicht vrij identiek was qua uitzicht maar qua aanwezige wegenis en weilanden nooit kan kloppen met deze structuur, waar de foto soms wel aan gekoppeld wordt)

• Niet meer van toepassing gezien de structuur en de villa werden onteigend voor de aanleg van een parallelweg met de huidige expressweg N49.
• Rond 2016 werden beiden gesloopt.

• Voorlopig geen info van gekend.
• Op basis van wat op het beperkt aantal foto's die ervan bestaat te zien is, zijn er alvast geen tekenen die hier direct op wijzen aan de binnenzijde van de structuur.

• De bunker werd nog gesloopt toen de beschermingen van de Hollandstellung volop lopende waren in 2016.
• Hij werd bij mijn eigen prospecties allicht op enkele maanden gemist om hem zelf te kunnen prospecteren.

Foto's van deze bunker

Oudere foto's van periode 2010 - Google Streetview

Foto's uit 2015 - Dienst Onroerend Erfgoed - Collectie Koen Himpe

Actuelere foto's van eigen prospectie anno 2016

Specifieke bijkomende interessante bronnen:

• Agentschap Onroerend Erfgoed 2017: Hollandstellung - https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/127073
• Manschappenbunker met dubbele open gevechtsstelling - https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/301004